اظهار نامه مالياتی

يکي از بزرگترين منابع براي هر دولتي، ماليات است. به طور کلي، ماليات ها به دو دسته تقسيم مي شوند. ماليات هاي مستقيم و ماليات هاي غيرمستقيم. هر دو نوع اين ماليات بخشي از درآمدهاي مالياتي هستند. در اين ميان، درآمد مالياتي، درآمدي هست که از بابت دارايي ها، درآمد ها، کالا ها، خدمات ارائه شده توسط دولت، انواع مالکيت ها و انتقال دارايي ها و زمين اخذ مي شود. درآمد مالياتي توسط دولت جمع آوري مي شود، صرف امور و جوامعي از جمله ارتش، آموزش و پرورش، ساخت مدارس و بيمارستان ها، جاده ها و پل ها و به طور کلي تمامي زير ساخت هاي کشور مي شود. همچنين برنامه هايي که توسط دولت در جوامع اجرا مي شود مانند برنامه هاي تامين اجتماعي، برنامه هاي بهداشتي، برنامه هاي امنيتي نيز از درآمد مالياتي بهره مي برند. در برخي کشورها مانند سوئد، دانمارک و ايسلند بالاترين ميزان ماليات اخذ مي شود در حاليکه در برخي کشورها مانند عربستان، باهاما، آندورا ماليات بر درآمد بسيار پايين است.

از اين رو، افراد و شرکت ها و تمامي سازمان ها موظف هستند تا کارنامه مالي يک سال کاري خود را جهت محاسبه ماليات به سازمان امور مالياتي را ارائه نمايند.

اظهار نامه مالیاتی چیست؟

اظهار نامه مالیاتی عبارت است از سندی در فرم استاندارد که توسط وزارت دارایی تعیین مي شود و توسط مؤدیان مالیاتی برای اظهار اطلاعات با هدف تعیین میزان مالیات قابل پرداخت استفاده می شود. از اظهارنامه گمرکی برای اظهار عوارض کالاهای وارداتی یا صادراتی استفاده می شود. به همين منظور فرم هاي خاصي تنظيم شده اند که توسط موديان مالياتي يا سازمان هاي ويژه اي ارائه مي شود تا افراد و شرکت ها بتوانند گزارش هاي مالياتي را به سازمان امور مالياتي تحويل دهند. سپس اين گزارشات در سازمان مالياتي ثبت مي شود.

انواع ماليات در اظهارنامه مالياتي

در نظام جمهوري اسلامي ايران، ماليات هاي مستقيم شامل ماليات بر درآمد و ماليات بر دارايي هستند. ماليات بر درآمد به اين معني است که در زمان دريافت هر حقوقي، مقداري به عنوان ماليات بر درآمد از حقوق افراد کسر مي شود، در نتيجه حقوق دريافتي شما با کسر ماليات بر درآمد به شما پرداخت مي شود. ماليات بر دارايي، مالياتي هست که ساليانه به املاک، زمين، مستغلات و … تعلق مي گيرد.

ماليات هاي غيرمستقيم ممکن است شامل ماليات هايي باشد که بر کالاها و محصولات توليدي وارد مي شود. حتي گاهي ماليات هاي سنگيني بر کالاهاي وارداتي و گمرکي نيز ممکن است وارد شود که اين به منظور افزايش توليد داخلي و کاهش واردات است.

چه کساني بايد اظهار نامه مالياتي را پر کنند و ارائه دهند؟

بر طبق ماده يک قانون ماليات ها از منبع مستقيم، تمامي موارد زير بايد اظهار نامه مالياتي پر کنند و به سازمان مالياتي ارائه دهند:

• همه اشخاص حقيقي که مقيم ايران هستند و در ايران يا خارج از ايران کسب درآمد دارند.
• همه اشخاص حقيقي که در خارج از ايران اقامت دارند ولي محل کسب درآمدشان ايران است.
• همه اشخاص حقوقي ايراني که درآمدهايي از محل ايران يا خارج ايران دارند.
• تمام اشخاص حقيقي و حقوقي با عنوان مالکين نسبت به دارايي (اموال و املاک) خود ملزم به ارائه اظهار نامه مالياتي هستند.

در مقابل، طبق ماده دو برخي اشخاص مانند وزارت خانه ها و موسسات دولتي، شهرداري هاي کشور، سازمان ها با بودجه هاي دولتي، تمامي بنيادهاي انقلاب اسلامي (داراي مجوز معافيت از مقام معظم رهبري) نيازي به ارائه اظهار نامه مالياتي ندارند.

ماليات در اظهار نامه مالياتي به چه صورت محاسبه مي شود؟

محاسبه ماليات و ارائه اظهار نامه مالياتي ممکن است به دو شکل علي الراس و خود اظهاري باشد. محاسبه علي الراس معمولا زماني انجام مي شود که اظهار نامه مالياتي که توسط اشخاص به سازمان مالياتي ارائه مي شود، پذيرفته نشود و يا اصلا اظهار نامه اي ارائه نشود، در اين صورت کارشناسان سازمان امور مالياتي، ماليات را حساب مي کنند و به اشخاص اعلام مي کنند. در اين مورد نظر کارشناسان سازمان امور مالياتي ملاک پرداخت ماليات است. در صورتي که در روش خود اظهاري، اشخاص اعم از حقيقي و حقوقي، خودشان با ارائه اظهار نامه و ثبت کل درآمد ها، مجموع هزينه ها و مقدار ماليات پرداختي سهم عمده اي در محاسبه ماليات دارند. در ادامه اين اظهار نامه توسط کارشناسان سازمان امور مالياتي بررسي مي شود و در صورتيکه مدارک کامل باشد و صحت داشته باشد و تخلفي صورت نگرفته باشد، اظهار نامه پذيرفته مي شود و ماليات اظهار شده را دريافت مي کنند.

چه نکاتي در اظهار نامه مالياتي بايد رعايت شود؟

• نکته اي که بايد به آن توجه داشت اين است که در تنظيم اظهارنامه مالياتي در هر سال، بايد عملکرد و گزارش هاي مالي سال گذشته اشخاص حقيقي و حقوقي ثبت شود. در نتيجه اظهارنامه ها معمولا با نام سال گذشته فرا خوانده مي شوند. به طور مثال، ما که در سال 1401 هستيم، بايد اظهارنامه مالياتي سال 1400 را به سازمان امور مالياتي کشور ارائه دهيم.
• امروزه ثبت اظهار نامه هاي مالياتي تمام شرکت ها و سازمان ها به صورت آنلاين و اينترنتي صورت مي گيرد که منجر به کاهش مراجعات حضوري به ادارات کل سازمان امور مالياتي شده است. در اين روش، تمام موديان مي توانند به سامانه امور مالياتي مراجعه کنند، سپس با ثبت نام و کسب نام کاربري و رمز عبور، طبق دستورالعمل هايي که در سامانه وجود دارد اطلاعات مربوط به خود را وارد نمايند.
• برخي اظهارنامه هاي مربوط به ارزش افزوده و پلمپ دفتر ها نيز از طريق سامانه سازمان امور مالياتي انجام پذير است.
• در صورتي که اظهار نامه ها در زمان معين ارائه نشوند، موديان علاوه بر اينکه معافيت ها و بخشودگي هاي مالياتي را از دست مي دهند، ماليات آن ها به شکل علي الراس محاسبه مي شود. در اين صورت، اعتراض به مقدار ماليات علي الراس سخت تر خواهد بود. بنابراين بهتر است معمولا از روش خود اظهاري استفاده شود.
• نبايد فراموش کرد که بالافاصله پس از ثبت هر شرکت، تعاوني و يا هر منبع درآمدي، بايد نسبت به ارائه اظهارنامه مالياتي اقدام کرد.
• در صورتي که اظهار نامه مالياتي در زمان مقرر ارائه نشود، جريمه براي موديان در نظر گرفته مي شود. بر اساس ماده 192، معادل 30 درصد ماليات متعلقه جريمه دريافت خواهد شد. اين مقدار جريمه قابل بخشيدن نيست. همچنين ارائه اظهار نامه مالياتي در موعد معين منجر به برخورداري از معافيت هاي مالياتي خواهد شد.
• ويرايش اطلاعات مندرج در اظهار نامه مالياتي تا 30 روز پس از ارائه قابل انجام است.